woensdag 22 mei 2013

Lucinda Williams: het leven draait om lijden


Countrykoningin Lucinda Williams komt naar Nederland voor drie ‘intieme’ concerten, een eufemisme voor uitgeklede versies van haar repertoire gespeeld door een uitgedunde band. Maar ze belooft ook een voorproefje van haar nieuwe album dat nog opgenomen moet worden.

“You have reached the home of Lucinda Williams en Tom Overby. Please leave a message after the beep.” Op de achtergrond klinkt een jazzy klarinet. Nee hè, Lucinda Williams wimpelt me toch niet af met een antwoordapparaat? Ik had verhalen gehoord dat ze zich bij voorkeur telefonisch laat interviewen, zodat ze de mogelijkheid heeft niet op te nemen als haar hoofd er niet naar staat. Maar bij de tweede poging neemt ze op. Gelukkig, Lucinda Williams heeft zin in mij.

Meteen terzake dan maar. Eind mei en begin juni doet de countryzangeres ons land aan voor drie optredens onder de noemer ‘an intimate evening with Lucinda Williams’, die inhoudt dat ze niet met een voltallige band komt, maar slechts haar gitarist Doug Pettibone en bassist David Sutton meeneemt. “Dat is uit economische overwegingen”, legt Williams uit. “We moesten het een beetje uitkleden. Het is goedkoper reizen in een klein gezelschap. Je moet moet ook alle instrumenten verzekeren.”

"We moesten het een beetje uitkleden" 

Zonder platenmaatschappij moet Williams de tour uit eigen zak betalen. Ze mag dan wel de ‘grand dame’ van de alternatieve country zijn met een carrière van meer dan 30 jaar en drie Grammy’s op de schoorsteenmantel, een vetpot is het evenwel niet. “Je moet op het niveau zitten van Bruce Springsteen, anders blijft het lastig.”

Een kleinere band betekent ook dat de liedjes een andere uitwerking krijgen dan we gewend zijn. “We hebben liedjes wel moeten bewerken, ze hebben een ander format, zoals Joy, maar het blijven in essentie dezelfde liedjes.”
Ook zullen we getrakteerd worden op nieuwe muziek van het album waaraan Williams nu werkt. “Ik heb een stapel nieuwe liedjes. Het wordt een plaat met een beetje country, blues, pop en rock, maar ook soul en R&B. We zijn nog niet de studio ingedoken. We gaan eerst op tournee. En we zijn op zoek naar een nieuwe platenmaatschappij. Mijn contract met Lost Highway is afgelopen. Ik hoop de studio in te gaan als we terugkomen uit Europa in juni.”



Te rock voor country
Haar vip-status is Lucinda Williams (60) niet komen aanwaaien. Platenmaatschappijen wisten zich geen raad met haar. Toen ze als beginnende singer-songwriter begin jaren ’80 haar geluk zocht in Los Angeles, werd haar de deur gewezen omdat ze te country voor rock was. Ze kon beter haar heil gaan zoeken in Nashville. Alwaar ze weer te horen kreeg dat ze te rock voor country was. Americana of alt.country moest als genre nog uitgevonden worden. Hoewel andere artiesten graag putten uit het Lucinda Williams songbook, breekt ze pas in 1998 – onderhand 20 jaar en vier albums na haar debuut – door met Car Wheels on a Gravel Road.

Lucinda Williams is een ‘acquired taste’. Door haar nasale stemgeluid lijkt een zangcarrière op het eerste gehoor niet erg voor de hand liggend. Wanneer besefte ze dat haar stem wel degelijk geschikt was?
“Ik was in het begin niet zozeer onzeker over mijn stem, maar ik wilde een groter bereik hebben. Zoals Joni Mitchell, Emmylou Harris en Linda Ronstadt, zangeressen die toen gangbaar waren, met van die mooie stemmen. Ik probeerde eerst zoals hen te zingen, maar op een gegeven moment besefte ik dat ik dat niet kon. Na verloop van tijd vond ik mijn eigen stem. Ik luisterde veel naar blues en begon dat meer te zingen. Ik ontdekte Bobby Gentry en meer van zulke zangers. Ik heb de muziek aan mijn stem aangepast.”

 


Gevoelig
Alcoholisme, armoede, gemankeerde karakters, stukgelopen relaties, zelfmoord. De liedjes van Lucinda Williams zijn steevast scènes uit miserabele, mislukte levens. Zijn de verhalen ontsproten uit een getormenteerde ziel?
“Ik ben heel gevoelig, net als zoveel kunstenaars. Ik tors veel bagage mee en maak van mijn hart geen moordkuil. Niet dat ik de hele tijd zwaar depressief rondloop. Maar een deel van mij voelt zich verdrietig. Vaak. Psychische problemen komen veel voor in onze familie. Mijn moeder heeft daar last van en mijn broers en zussen hebben dat geërfd. Je wil ze graag helpen, maar dat is moeilijk.”

"Ik tors veel bagage mee en maak van mijn hart geen moordkuil"

Het schrijven is voor Williams een manier om haar demonen te confronteren. “Het werkt kathartisch en therapeutisch. Ik zei laatst tegen een bevriende songwriter dat ik bezig was met veertig nieuwe songs. Hij antwoordde: ‘wow, je hebt dus geen psychiater meer nodig’.”

Een pen heeft Williams altijd in haar handtas, voor het geval ze inspiratie krijgt. “Ik zat gisteravond in een kroeg met vrienden te praten en kreeg opeens inspiratie. Ik schreef een paar zinnen op het servetje van mijn cocktail. Mijn hoofd is altijd bezig.”




Geen pessimist
In Lucinda Williams’ wereld lijkt hoop een gepasseerd station en verlossing niet te bestaan. “Vind je dat echt? Daar ben ik het niet mee eens. Born to be Loved biedt bijvoorbeeld wel degelijk verlossing. De boodschap is dat je bent geboren om van gehouden te worden, niet om te verliezen. Er zitten veel positieve boodschappen in mijn liedjes. Die zijn misschien niet heel duidelijk. Nee, ik ben helemaal geen pessimist. Integendeel. Ik hoop niet dat mensen dat van mij denken.”

Dus happy ends zijn niet corny? “Nee!”, roept Lucinda uit. “Ik heb liefdesliedjes geschreven die ik zelf mijn beste werk vind. Zoals Sweet Love en Knowing. Ik heb net een nieuwe geschreven die heel zoet is.”

"Iedereen lijdt vanaf het moment dat je uit de baarmoeder floept"

Je moet leven om te kunnen schrijven, wordt wel eens gezegd. Moet een artiest lijden om goede kunst te kunnen maken?
“Dat is een beetje door mythe omgeven. Het hangt ervan af hoe ver je wil gaan met lijden. Ik denk dat iedereen lijdt, tot op zekere hoogte. Vanaf het moment dat je uit de baarmoeder floept, haha! Ik denk dat het leven draait om lijden. Dat betekent niet dat er geen schoonheid en vreugde kan zijn. Het leven is een strijd. Iedereen knokt. Mens zijn is worstelen. Helaas, hahaha! Het maakt niet uit hoe veel geld je hebt of hoe je je leven leidt, of je wel of niet drinkt of wel of niet aan de drugs bent. Het gaat erom hoeveel talent je hebt om dat in je werk te uiten.
Het helpt wel om ervaring op te doen. Sommigen mensen bereiken dat punt in artistieke zin eerder dan anderen. Bob Dylan was nog maar achttien of negentien toen hij al ongelofelijke nummers schreef. Ik heb er veel langer over gedaan. Ik schreef al wel op die leeftijd, maar ik was creatief nog niet zo ver als dat ik nu ben. Het is voor iedereen verschillend.”




Perfectionisme
De schoonheid van Lucinda Williams' muziek zit hem in de imperfectie. Toch is haar perfectionisme roemrucht. Ze zou eindeloos aan haar liedjes schaven. Williams verwijst dat echter naar het rijk der fabelen.
“Dat is uit de tijd van Car Wheels on a Gravel Road (1998). Het duurde zo lang voordat dat album uitkwam omdat ik ‘inbetween labels’ zat. Door de problemen met platenmaatschappijen is het zo uitgelopen. Tot Car Wheels had ik ook een gestage stroom aan nieuwe platen. En daarna ook, toen kreeg ik een contract bij Lost Highway en was alles stabiel.
“Ik neem graag de tijd, maar ik zie mezelf niet als een perfectionist. Het gaat me niet om perfectie, maar ik weet wat ik wil. Soms ben ik in een middag klaar, soms moet het overnieuw.”

Ook in het beeld van lastige tante herkent Williams zich niet. “Dat is lang geleden, ook uit de Car Wheels-tijd”, verzucht ze. “Ik was jonger en minder ervaren. Ik heb samengewerkt met een paar flink – excusez le mot – ‘bitchnettes’, hahaha!  Ik omring mezelf liever met mensen met wie ik goed kan opschieten. Ik hou er niet van als mensen proberen controle over me uit te oefenen. Ik vind het niet erg om advies te krijgen. Ik werk graag met mensen samen. Vraag maar rond.”

"Ik ben geen pessimist. Ik hoop niet dat mensen dat van mij denken"

Gebroken hart
Toch kostte Car Wheels haar de vriendschap met vaste producer Gurf Morlix, die volgens Williams zich gepasseerd voelde toen ze Steve Earle achter de knoppen zette, en middenin de opnames vertrok. “We hebben nooit meer met elkaar gesproken. Ik heb een paar keer contact gezocht, maar hij wil me niet meer in zijn leven. Dat betreur ik. Maar het is niet mijn beslissing, maar de zijne.”
De wond in haar hart doet na vijftien jaar nog steeds zeer. “Gurf speelde een tijdje geleden hier in Los Angeles en ik ben wezen kijken. Ik vond het heel erg leuk en wilde een praatje met hem maken, maar hij wilde me niet zien. Ik was in tranen, mijn hart was gebroken. Ik ben daar een liedje over aan het schrijven. Meerdere zelfs.”


Een vlotte prater is Lucinda Williams niet. Haar zinnen zijn afgemeten. Interviews geven is een noodzakelijk kwaad. Wat is er eigenlijk waar van de verhalen dat ze geen gehoor geeft als ze geen zin heeft?
“Wat?! Waarom zeggen mensen van die rare dingen? Het kan zijn dat ik een telefoontje heb gemist, maar ik bel altijd terug. Had je al eerder gebeld? Ze hebben me een ander tijdstip doorgegeven. Er stond geen boodschap op het antwoordapparaat, ik heb het gecheckt.”

Dit artikel verscheen eerder in BN De Stem.

Geen opmerkingen:

Een reactie posten